Backlight
Season 2
Tegenlicht in Dutch or Backlight in English is a series of television documentaries by the VPRO, a Dutch public broadcasting organisation. Backlight "aims to grasp the quintessence of prominent trends and developments" in the practice of critical journalism, and tries to improve understanding of the intricate inner workings of our modern society.
Where to Watch Season 2
38 Episodes
- Het Finse ModelE2
Episode 2Het Finse ModelDecennialang hoorde Nederland als vanzelfsprekend tot de meest innovatieve economieën, maar in februari werd bekend dat het uit de toptien van het Global Competitivenes Report was gegleden. Tegelijkertijd lieten diverse universiteiten weten dat ook dit jaar de belangstelling voor bètastudies weer lager was dan het jaar ervoor. En als klap op de vuurpijl maakte Philips-topman Ad Huijser bekend een verhuizing van het Philips onderzoekslaboratorium (Natlab) uit Nederland te overwegen vanwege het gebrek aan adequaat geschoold personeel. De Nederlandse kenniseconomie loopt vast. - De zaak MilosevicE3
Episode 3De zaak MilosevicRond de oorlog in het voormalig Joegoslavië speelt beeldvorming een belangrijke rol. Want klopt het beeld wat is ontstaan over de oorlog in het voormalig Joegoslavië (en over de rol van Slobodan Milosevic), met de werkelijkheid? Regisseur Jos De Putter probeert met zijn 'Kanttekeningen bij het proces' de verhalen achter het ontstane beeld te reconstrueren en ontdekt dat er veelvuldig wordt gemanipuleerd door alle betrokken partijen. - De zaak Milosevic (2)E4
Episode 4De zaak Milosevic (2)De aanklager van het Joegoslavië Tribunaal heeft in de zaak Milosevic, die nu ruim anderhalf jaar bezig is, ruim 250 getuigen opgeroepen. Ondanks dit grote aantal getuigen menen critici dat hoofdaanklager Carla del Ponte nog altijd geen zaak heeft. En rechter May zou haar veel te veel ruimte geven in de procesgang, aldus dezelfde critici. Na een grondige analyse van duizenden pagina’s transcript van het proces, komt De Putter tot de conclusie dat de aanklager met enige regelmaat getuigen manipuleert en vermeende misdadigers levenslange immuniteit geeft ‘in ruil voor’ belastende verklaringen tegen Milosevic. - Real men do not rapeE5
Episode 5Real men do not rapeTien jaar na de afschaffing van de apartheid is het in Zuid-Afrika met de emancipatie van zwarte mannen somber gesteld. In een maatschappij met slechte economische vooruitzichten en weinig mogelijkheden om te presteren, vindt de gefrustreerde man zijn zelfbevestiging in geweld en onderwerping van vrouwen. Het aantal verkrachtingen is schrikbarend hoog. Bijna de helft van de verkrachters is HIV positief. Sinds kort proberen enkele activisten en een groeiend aantal zwarte mannen dit monsterlijke fenomeen te lijf te gaan. Tegenlicht ging op zoek naar de oorzaken van de verkrachtingsproblematiek en volgde de mannenbeweging tijdens het werk in de townships. - De Waterstofrevolutie deel IE6
Episode 6De Waterstofrevolutie deel IDe wereld draait op fossiele brandstoffen. Zonder olie geen transport en vervoer, geen grootschalige landbouw, geen consumptie-artikelen... Maar geologen denken dat de olievoorraad haar einde nadert, en binnen afzienbare tijd niet meer zal kunnen voldoen aan de alsmaar stijgende vraag naar energie. In de wetenschap, politiek en industrie gaan steeds meer stemmen op om serieus werk te gaan maken van het onderzoek naar nieuwe energiebronnen, en de ogen zijn daarbij vooral gericht op waterstof. In Tegenlicht twee weken lang een onderzoek naar de haalbaarheid van water als nieuwe energiebron voor de mens. - De waterstofrevolutie deel IIE7
Episode 7De waterstofrevolutie deel IIDe wereld draait op fossiele brandstoffen. Zonder olie geen transport en vervoer, geen grootschalige landbouw, geen consumptie-artikelen... Maar geologen denken dat de olievoorraad haar einde nadert, en binnen afzienbare tijd niet meer zal kunnen voldoen aan de alsmaar stijgende vraag naar energie. In de wetenschap, politiek en industrie gaan meer en meer stemmen op om serieus werk te gaan maken van het onderzoek naar nieuwe energiebronnen, en de ogen zijn daarbij steeds vaker gericht op waterstof. In Tegenlicht twee weken lang een onderzoek naar de haalbaarheid van water als nieuwe energiebron voor de mens. - Guantanamo BayE8
Episode 8Guantanamo BayWat gebeurt er met de mensen die de Amerikanen in het kader van hun 'war on terrorism' hebben opgepakt, en vast hebben gezet in Guantanamo Bay? BBC-journalist Vivian White deed zes maanden lang onderzoek in Azië, Afrika, Europa en Amerika om te spreken met mensen die dit Amerikaanse rechtssysteem hebben moeten ondergaan, maar ook met hen die belast zijn met de uitvoering. - Wim op de BergE9
Episode 9Wim op de BergEen dubbelportret van Wim Duisenberg en de Europese Centrale Bank. Aan de hand van het laatste half jaar van Wim Duisenberg als president van de ECB schetst Tegenlicht een portret van de machtigste Nederlander ter wereld. Tegelijkertijd biedt de documentaire een inkijk in het machtigste monetaire, politiek onafhankelijke instituut van Europa. - De MuurE10
Episode 10De MuurNog steeds bouwt Israël in onverminderd tempo door aan het ‘veiligheidshek’ dat ervoor moet zorgen dat Palestijnse zelfmoordcommando’s niet meer zo makkelijk het land kunnen binnendringen. Dat die afscheiding op fel verzet stuit bij de Palestijnen lijkt vanzelfsprekend. Minder bekend is dat ook aan Israëlische kant de bouw van de muur met toenemende zorg en schaamte wordt gadegeslagen. Tegenlicht vroeg de Israëlisch-Nederlandse regisseur Benny Brunner een film te maken over dit onderwerp. Brunner staat bekend als een felle tegenstander van Israëls toenemend nationalistisch en militaristisch optreden. Tijdens zijn reis langs de afscheiding laat hij tegenstanders van de muur en de achterliggende ideologie aan het woord. Israëlische tegenstanders. Zij delen Brunners’ zorg over het morele verval binnen de huidige Isralische politiek. In de uiteindelijke hoop dat het Midden Oosten zich ooit zal bevrijden uit de spiraal van toenemende krankzinnigheid. - Mission ImpossibleE11
Episode 11Mission ImpossibleOp 19 augustus 2003 ontplofte bij het Canal Hotel in Bagdad de fatale autobom die 27 VN-medewerkers het leven zou kosten. Het was de eerste keer in de geschiedenis van de VN dat de organisatie doelwit was van een dergelijke grootschalige terroristische aanslag. Onder de slachtoffers in Bagdad bevond zich VN-topman Sergio Vieira de Mello. De Mello stond bekend als ervaren 'nation builder' en had een lange staat van dienst opgebouwd als leider van moeilijke missies, zoals de VN-missies in Kosovo, Cambodja en Oost-Timor. In 2002 werd De Mello benoemd tot Hoge Commissaris voor de Mensenrechten in Geneve, ook werd hij genoemd als opvolger van Kofi Annan. - CheckpointE12
Episode 12CheckpointDe indrukwekkende documentaire Checkpoint, die Tegenlicht zondag 30 november uitzendt, wordt gezien als een van de hoogtepunten van het komende Internationaal Documentaire Festival te Amsterdam (IDFA). Tegenlicht selecteerde deze documentaire voor vertoning op televisie. De televisievertoning betreft een wereldpremière en valt samen met het slot van het documentairefestival. - Het oordeel van de twijfel (Herhaling)E13
Episode 13Het oordeel van de twijfel (Herhaling)Met regelmaat is de WAO in het nieuws. Er zijn steeds weer nieuwe maatregelen te melden, omdat het aantal moet dalen, het te duur is, het systeem niet deugt, keuringen niet goed worden gedaan, en ga zo maar door. De nadruk ligt vaak op politiek en economie, zelden op individuen. "Het oordeel van de twijfel" toont een onderbelicht deel van de WAO: de keuring zelf, gezien vanuit de keuringsarts en de arbeidsdeskundige. In de spreekkamer van de arts wordt een verhaal een oordeel, en een klacht een beperking. Daar wordt de wet werkelijkheid, daar verstrakt het regime en versoepelt het weer. - Vlucht uit de hemelE14
Episode 14Vlucht uit de hemelRecente aanslagen zoals op een discotheek op Bali in oktober 2002 en nog recenter op het Marriot hotel in Jakarta in juli 2003, hebben de wereld doen schrikken. Indonesië stond toch bekend als het land van de eeuwige glimlach, met een gematigd islamitische gemeenschap? Maar door de aanslagen veranderde dat beeld ingrijpend en kreeg Indonesië een grimmig gezicht. Vooral omdat de daders gevonden werden in fundamentalistisch islamitische kringen die grotendeels worden gevormd op islamitische jongensinternaten. In Tegenlicht een portret van zo’n jongensinternaat op Centraal Java. - Circus SchwarzeneggerE15
Episode 15Circus SchwarzeneggerIn deze uitzending het verhaal van misschien wel de meest bizarre verkiezingsstrijd allertijden waarin filmster Arnold Schwarzenegger uiteindelijk zegevierde. Documentairemaker Alex Cooke filmde de campagne vanaf de dag dat Schwarzenegger zijn kandidaatschap aankondigde tot aan zijn verrassende overwinning. Ze volgt de Schwarzenegger-campagne, maar ook een aantal uiterst grappige en gewiekste campagnes van de kleinere tegenkandidaten. Uit het gefilmde materiaal stelde Cooke een documentaire samen, een hilarische en onthutsende politieke satire van deze buitengewone verkiezing. - Enkele reis EuropaE16
Episode 16Enkele reis EuropaEnkele reis Europa volgt ruim een jaar het spoor van de levens, liefdes, reizen en tragedies van een klein aantal boerenfamilies in het afgelegen dorp Budesti in Noord-Roemenie. Na de val van het communisme is werkloosheid gemeengoed in Budesti. Menigeen ziet maar één oplossing om uit de armoedige ellende te komen: werken in het rijke West-Europa. Een oplossing die ervoor zorgt dat veel inwoners van Budesti kunnen leven van het geld dat hun familieleden sturen, maar ook leidt tot torenhoge schulden, mislukte reizen, eenzaamheid. 'Enkele reis Europa' onderzoekt de druk die gevoeld wordt om weg te gaan en volgt de reis van de in immigranten omgetoverde boeren. - Tussen angst en overmoedE17
Episode 17Tussen angst en overmoedMet het schietincident in Irak nog vers in het geheugen gaat Tegenlicht op zoek naar het militaire denken over moed, lafheid, loyaliteit en groepsbinding, en ontdekt een interessante paradox: moderne conflicten vereisen een meer zelfstandig optreden van de militair ter plekke, terwijl eigen verantwoordelijkheid haaks staat op de militaire bevelsstructuur. Volgens ethicus Marcel Becker botst dat, en zal dat blijven botsen. - De ijzeren driehoekE18
Episode 18De ijzeren driehoekIn mei vorig jaar zond Tegenlicht een documentaire uit over de Carlyle Group, een prestigieuze Amerikaanse investeringsmaatschappij. De uitzending maakte veel reacties los. Sinds afgelopen mei is er veel gebeurd. Het hele circus rond contracten in Irak laat zien dat de verstrengeling tussen overheid en bedrijfsleven nog steeds aan de orde is. - Het geloof, geld en de dood van sgt. AbdullahE19
Episode 19Het geloof, geld en de dood van sgt. AbdullahOp 12 mei 2003 werd rond middernacht de Saoedische hoofdstad Ryad ruw wakker geschud door een groot aantal explosies. Het Al-Qaeda netwerk had weer toegeslagen, dit keer in het land van haar herkomst. Een van de doelen was het wooncomplex van het Amerikaanse bedrijf Vinnell. Bij het ochtendgloren kon de balans worden opgemaakt; 30 doden en meer dan 200 gewonden. Een van de doden is de Amerikaanse ex-sergeant Obadiah Abdullah die bij Vinnell is gaan werken. Dit bedrijf, ooit onderdeel van de Carlyle groep, traint namens de Amerikaanse overheid de Saoedische Nationale Garde. Obadiah Abdullah had zich speciaal aangemeld voor deze post omdat hij als moslim in het Heilige Land dichter bij zijn geloof zou kunnen komen. - Pubers van nu, ouders van toenE21
Episode 21Pubers van nu, ouders van toenIn de jaren zestig vond een omslag plaats in het denken over opvoeden. De bevelshuishouding van toen heeft geleidelijk plaatsgemaakt voor het onderhandelsgezin van nu. Ouders zijn thuis niet langer onbetwist de baas, maar kinderen hebben steeds zeggenschap en verantwoordelijkheid gekregen over hun eigen opvoeding. Deze omslag in denken wordt vaak gezien als de belangrijkste oorzaak voor het ontstaan van een fuck-you cultuur onder de jeugd. Maar is dat wel zo? Hoe gaat het met de pubers van deze tijd, hoe staan zij in de wereld en hoe staan ze tegenover hun ouders, die in de jaren zestig zelf pubers waren? Om te achterhalen hoe het gaat met de pubers van ouders die zelf in de jaren zestig zijn opgegroeid, werd Tegenlicht gezinslid van een aantal Nederlandse huishoudens. - De reddende engelE22
Episode 22De reddende engelNa jaren van een zachtaardige en persoonlijke aanpak van jeugdige criminelen in Nederland lijkt het tij nu te keren. Voorop in de nieuwe aanpak opereert de controversiële directeur Arjen Jonker van Rijksinrichting Den Engh. Nederland moet áf van de begrijpende hulpverlenersmentaliteit en respect, orde en gezag dienen hersteld te worden, zo vindt hij. Jonker en zijn team zorgen voor de heropvoeding van onze jongste criminelen waarin ze de individualiteit van de jongere ondergeschikt maken aan het groepsproces. Daarnaast laat hij een nieuw licht schijnen op integratieproblematiek. Tegenlicht keek mee achter de schermen van de zoektocht die Jonker als een moderne generaal Patton door ons land maakt. - Bevangen in vrijheidE23
Episode 23Bevangen in vrijheidSociaal-cultureel filosoof Ad Verbrugge bepleit een fundamentele herbezinning op onze levenswijze. Want waar niets meer met moeite verkregen moet worden, is niets meer van waarde. Het wezen van de geïndividualiseerde samenleving verwoordt hij als volgt: “De wereld is er om door jou geconsumeerd te worden. We hebben een zeer op gemak en geneugten gebaseerde levenshouding. Het is belangrijk dat we inzicht krijgen in de individuele ontplooiing en zelfwording, want ons huidige concept van individualiteit en genot zal onze individualiteit te gronde richten”. - Casa MarseilleE24
Episode 24Casa MarseilleElk jaar slagen een paar honderd Marokkanen er in de haven van Marseille te bereiken. Ze beginnen hun oversteek in Casablanca, en verbergen zich gedurende de overtocht in vrachtschepen. Drie dagen nauwelijks te eten en te drinken. Maar zodra ze vrij rondlopen in de straten van Marseille is dat snel vergeten en zijn de jongeren vooral opgetogen "het Franse paradijs" bereikt te hebben. Maar de realiteit dringt zich ogenblikkelijk op. Straatgeweld, stelen, eerste arrest…de jongeren hebben weinig geduld, ze zijn gekomen om geld te verdienen voor hun achtergebleven families. - De weg naar het KremlinE25
Episode 25De weg naar het KremlinIn het licht van de onvermijdelijke herverkiezing van Poetin kijkt Tegenlicht terug op diens greep naar de macht vier jaar geleden. De bomaanslagen op twee flatgebouwen in Moskou zorgden in die tijd voor het creëren van een soort noodtoestand, waarin Poetin naar voren werd geschoven als sterke man. Poetin wist binnen een kwartier wie de daders van de aanslag waren: Tsjetsjeense terroristen. En zijn oplossing was een nieuwe oorlog te beginnen. - De wraak van SaddamE26
Episode 26De wraak van SaddamEen jaar geleden begon de oorlog in Irak en werd het regime van Saddam Hoessein ten val gebracht. Met de ontmaskering van Saddam’s dictatuur leek de internationale coalitie onder aanvoering van Amerika een onbetwiste overwinning te hebben binnen gehaald. Maar het werk begon toen pas. In Tegenlicht een schokkend relaas over een jaar lang ploeteren voor vrede en wederopbouw. Een geschiedenis van fouten en cultureel onbegrip bij de coalitie, tegenstand bij de Irakezen en wantrouwen bij iedereen. - Mijn vriend de burgemeesterE27
Episode 27Mijn vriend de burgemeesterIn 1994 gloorde er hoop voor de bevolking van Haiti, die met de komst van Jean Bertrand Aristide als nieuwe leider, een einde zagen komen aan de dictatuur van 'Papa en Baby Doc' Duvalier. Inmiddels is Aristide (onder grote internationale druk) opgestapt en heeft hij zijn ballingsoord in de Centraal-Afrikaanse Republiek verlaten voor een bezoek aan Jamaica. Aristide zelf zou zich schuldig hebben gemaakt aan fraude, diefstal en nog veel meer. Hans Fels reisde voor Tegenlicht af naar Haiti, om daar zijn vriend Rassoul Labuchin, burgemeester van Port-au-Prince, te ontmoeten en de gebeurtenissen te volgen. - Liever leuk dan lastigE28
Episode 28Liever leuk dan lastigMen is huiverig voor alles wat een beetje moeilijk is. Ook de universiteit is gaan delen in de entertainmentcultuur van het moment. Het moet aardig zijn, toegankelijk, onderhoudend en vooral leuk. Zo sprak de criticus-essayist Kees Fens onlangs in een interview bij gelegenheid van zijn eredoctoraat in de letteren aan de Universiteit van Amsterdam. "Het woord leuk," zei hij, "kan ik niet meer horen. - Cuba na CastroE29
Episode 29Cuba na CastroIn Miami is het grote aftellen begonnen. De Cubanen die in de afgelopen 45 jaar gevlucht zijn voor het socialistische experiment geloven er weer in. Het momentum is daar, of in elk geval dichtbij, zo hopen de ballingen in Miami. Cuba zal weer snel kunnen worden teruggenomen en opgebouwd, van communistische heilstaat tot Caribisch investeringsparadijs. In Miami, de plek waar 1,2 miljoen Cubaanse ballingen wonen, staan de Cubaanse organisaties, bedrijven en personen klaar voor de periode na Castro. Tegenlicht inventariseert de scenario's die men in Miami voor het Cuba na Castro voor ogen heeft en wat de mogelijke gevolgen zullen zijn voor het eiland en zijn bewoners. - Een ontmoeting met Osama Bin LadenE30
Episode 30Een ontmoeting met Osama Bin LadenHij staat bovenaan de lijst van meest gezochte terroristen: Osama Bin Laden. Maar wie is eigenlijk deze schuwe, fragiele man? In Tegenlicht een ontmoeting met mensen die hem persoonlijk kennen. Mensen die met hem gewerkt en geleefd hebben. - Democratie voor beginnersE31
Episode 31Democratie voor beginners'Democratie heeft ook zijn schaduwzijden. Deze worden echter maar zelden aan de orde gesteld. Wie dat doet stelt zich onmiddellijk bloot aan de kritiek dat hij uit de pas loopt met de ontwikkeling. Maar dat houdt in dat we onze tijd nooit volledig zullen begrijpen.' (Fareed Zakaria, De Toekomst van Vrijheid) In twee uitzendingen en een webspecial neemt Tegenlicht de democratie onder de loep. Want democratie geldt als het meest waardevolle export-produkt van het vrije Westen. Het wordt beschouwd als de ideale staatsvorm en het beste middel om de nationale veiligheid te bevorderen. - De GraaicultuurE33
Episode 33De GraaicultuurEnron, Worldcom, Ahold, Parmalat, Tyco, Shell..... De laatste tijd is een stroom aan boekhoudschandalen aan het licht gekomen en het einde is nog niet in zicht. Topmanagers van beursgenoteerde multinationals 'are having a rotten time' (The Economist). Naast de aandacht van justitie, media en beleggers voor de fraudezaken, zijn de beurskoersen gekelderd en ook het publieke geweeklaag over bonussen en topsalarissen houdt maar niet op. - Riverside ConversationsE34
Episode 34Riverside ConversationsIn de 'Riverside Conversations, deel 2' gaan de investeerders Jim Rogers en Marc Faber op bezoek bij Antony Burgmans, president-directeur van Unilever en voorzitter van de werkgroep 'Uitbreiding van Europa' van de European Round Table (ERT), het in Brussel gevestigde genootschap van president-directeuren van de grote Europese bedrijven. Rogers, Faber en Burgmans lichten voor Tegenlicht de toekomst van de Europese economie door. - Letland OntketendE35
Episode 35Letland OntketendHet was een ingetogen bijeenkomst, die eerste mei op het Domplein van Riga. Maar onder die uiterlijke kalmte waarmee Letland officieel toetrad tot de Europese Unie, schuilt een heftige emotie om met het verleden in het reine te komen. De vraag hoe daarmee om te gaan is voor de Letse kiezer zelfs een verkiezingsthema geworden, waarop hij bij de Europese verkiezingen van 10 juni zijn stem kan uitbrengen. Tegenlicht-programmamakers Rudi Boon en Hans Keller volgen het spoor terug van dit beladen thema, in een land dat door zijn omstreden verleden wordt achtervolgd tot in het verenigde Europa van vandaag. - Big Brother in het Midden-OostenE36
Episode 36Big Brother in het Midden-OostenEind jaren negentig veroverde Big Brother Nederland. En daarna de rest van de wereld. Altijd met succes. Big Brother werd één van Nederlands grootste exportproducten. Niet wars van experimenten ging producent Endemol een samenwerking met de Saoedische zender MBC aan. Ze ontwikkelden een Arabische Big Brother-versie en vonden een Saoedische sjeik bereid miljoenen euro’s in het project te investeren. Tegenlicht-regisseur Sarah Vos vroeg en kreeg de unieke kans deze Arabische variant van Big Brother op de voet te volgen, vanaf de prille voorbereidingen ter plekke tot aan het onverwacht snelle einde. - De zaak Milosevic vervolgdE37
Episode 37De zaak Milosevic vervolgdVorig jaar maakte programmamaker Jos de Putter voor Tegenlicht het opmerkelijke tweeluik "De zaak Milosevic", over de rechtszaak tegen Milosevic. De Putter bleef het niet onomstreden proces volgen en maakte een vervolg op de eerdere films. In "De zaak Milosevic vervolgd" is de verdediging aan zet. Het oordeel over de voormalige president van Joegoslavië lijkt nog steeds unaniem: Milosevic is schuldig en zal zich moeten verantwoorden voor zijn daden. - Control RoomE38
Episode 38Control RoomAan de vooravond van de machtsoverdracht van de Amerikanen aan de Iraakse interimregering, gaat Tegenlicht terug in de tijd, naar het begin van de oorlog in Irak. Terwijl de oorlog op het punt van uitbreken staat verdringen journalisten zich voor de poorten van het Arabische nieuwsstation Al-Jazeera in Qatar om te kijken hoe die zender zich voorbereidt op de naderende climax. Eén van hen slaagt erin verder te komen dan alle anderen - de Amerikaans-Egyptische documentairemaker Jehane Noujaim. Mede door haar Arabische afkomst weet zij het vertrouwen te winnen van een aantal medewerkers van Al-Jazeera, en ze krijgt toestemming om hen tijdens hun journalistieke werk te volgen gedurende de eerste weken van de oorlog. Een aantal kilometers verderop bevindt zich het perscentrum van het Amerikaanse leger, en ook daar volgt Noujaim enkele Amerikaanse journalisten, die dezelfde oorlog volgen, maar dan voor een heel ander publiek.